آشنایی با داریوش یکم و اقدامات او پس از سلطنت

داریوش یکم معروف به داریوش بزرگ از برجسته‌ترین شاهان ایران، زاده ۵۵۰ قبل از میلاد است. در دوره او امپراتوری هخامنشی به اوج قدرت رسید. از او آثار تاریخی و کتیبه‌های زیادی بر جای مانده که نشان‌دهنده تثبیت قدرت سیاسی و اقتصادی ایران در عصر اوست.

خانواده

داریوش اول پسر ساتراپی به نام ویشتاسپ بود که در پارت امارت داشت و از شاخه جانبی دودمان هخامنشی برخاسته بود. کمبوجیه او را فرمانده گارد محافظ شخصی خود کرده بود و در همین سمت در سفر جنگی کمبودجیه به مصر او را با خود همراه کرد.

وی منتسب به یکی از خاندانهای فرعی سلسله هخامنشی است ، جد داریوش ( ارشام ) ، عنوان پادشاهی داشت و پدر داریوش ( ویشتاسب ) در پارت از حکام بود .

مرگ کمبوجیه و سلطنت داریوش

با مرگ کمبوجیه (پسر کوروش بزرگ و دومین شاه هخامنشی) و قتل کسی که بسیاری از مردم ولایات او را پسر کوروش، شناخته بودند، تعدی این حکام استقلال‌جوی، به ناخرسندی مردم انجامیده‌بود و مردم استان‌ها، بهانه برای شورش بدست آوردند.

داریوش مردی جهاندیده بود و با ازدواج با دختر کوروش و با تعدادی از دختران خانواده‌های بزرگ پارسی او را در موقعیتی قرار داده‌بود که نجبای پارسی و مادی هر یک بخاطر خویشاندی نسبی و یا سببی خویش، نسبت به این پادشاه نوخاسته که در حمایت و تبعیت از وی، هم‌پیمان هم شده بودند، وفادار و حتی علاقمند بمانند. بدین سان و با این ازدواج داریوش تبدیل به پادشاه ایران زمین شد.

بازگرداندن امنیت در تمام این نواحی شورش زده، طبعاً هم ضرورت ایجاد یک سازمان سامانمند اداری را به داریوش الهام کرد و هم وسایل و تجارب لازم را در اختیارش گذاشت.

اقدامات داریوش

سرزمین‌های ایران را به چند قسمت تقسیم نموده، برای هر کدام یک والی معین نمود.

از جمله اقدامات او می‌توان به ایجاد راه شاهی که سارد پایتخت سابق لیدی، را به شوش پایتخت هخامنشیان وصل می‌کرد. یک راه دیگر نیز بابل را به مصر مربوط می‌کرد.

برای اینکه نیروی نظامی بقدر کفایت و با سرعت به جاهای لازم برسد، پادشاه لشگری ترتیب داده بود که موسوم به لشکر جاویدان بود، زیرا هیچگاه از تعداد آنها نمیکاست و فوراً جاهای خالی را پر می‌کرد. تعداد این لشکر ده هزار نفر بود. البته لازم به ذکر است که این لشکر نخستین بار توسط کوروش بزرگ بنیان گذاشته شده بود و داریوش آن را وسعت بخشید.

مورخین یونانی نوشته‌اند برای هر ایالتی مالیات نقدی و جنسی معین کرد.در پادشاهی کوروش و کمبوجیه مالیات ثابت رسم نبود. درآمد عمومی فقط از راه هدایا و تقدیمی فراهم می‌گشت.

کانال سوئز وقتی داریوش در هند بود مشاهده کرد که بازرگانی مصر و شامات با هند از راه خشکی مشکل است و حمل و نقل گران تمام می‌شود این بود که امر کرد، که کانالی که امروزه به نام کانال سوئز معروف است و نخستین بار در سال 609 پیش از میلاد ایجاد شده و در زمان داریوش پر شده بود، را پاک کرده و سیر کشتی‌ها را در این کانال، برقرار نمودند.

سه سنگ‌نوشته از داریوش در کانال سوئز کشف شده که مفصل‌ترین و مهم‌ترین آنها 12 سطر دارد و مشتمل است بر مدح اهورامزدا و معرفی داریوش و دستور حفر ترعه سوئز. دو کتیبه دیگر کوچک‌ترند و مشتمل بر معرفی داریوش هستند.

ارتباط اقتصادی دایم، بین تمام ولایات، یک دستگاه واحد پول و یک نظام اوزان و مقادیر قابل تبدیل را، در سراسر کشور الزامی می‌نمود.سکه‌های طلایی که در این دوران، در تمام ایران رواج پیدا کرد، به سکه دریک موسوم بود. در تاریخ جهان، لیدیه نخستین مملکتی بود که سکه در آنجا زده شد ولی در تاریخ ایران، در زمان داریوش بود که نخستین سکه متعلق به ایران بوجود آمد.

داریوش در سنگ‌نوشته بیستون از بازسازی نیایشگاه‌هایی که گئومات مغ ویران کرده بود، سخن می‌گوید. همچنین برای دلجویی از مصری‌ها که در زمان کمبوجیه نیایشگاه‌هایشان ویران شده بود، به معابد آنها رفته و ادای احترام کرد و نیایشگاه تازه‌ای در آمون، برای مصریان ساخت که خرابه‌های آن، هنوز از مملکت‌داری داریوش حکایت می‌کند.

کاهن بزرگ مصر را که به شوش تبعید شده بود، به مصر بازگرداند و او را بسیار احترام کرد. بواسطه این اقدامات مصری‌ها از او راضی شده و او را یکی از قانون‌گذاران بزرگ خود دانستند.

مرگ

داریوش در سال ۴۸۶ پیش از میلاد، پس از یک دورهٔ یک‌ماهه بیماری وفات یافت.

مقبره او در دل کوه رحمت در مکانی به نام نقش رستم در مرودشت فارس، نزدیک شیراز است.

وصیت جالبی از زبان داریوش که آخرین آرزویش هم فقط آن بود، بر کتیبه مزار او حک شده‌است.

(اهورامزدا این کشور را از لشکر دشمن، از خشکسالی و از دروغ پاس دارد.)