مختار تلویزیون ایران؛ نگاهی به کارنامه هنری فریبرز عربنیا
بیوگرافی کامل فریبرز عربنیا
مقدمه
فریبرز عربنیا یکی از شناختهشدهترین و تأثیرگذارترین چهرههای هنری سینمای ایران است. او بازیگر، نویسنده و کارگردانی است که در طی دههها فعالیت خود در سینما، تلویزیون و تئاتر، نقشهای ماندگاری از خود به جا گذاشته و همواره با انتخابهای متفاوتش، توجه مخاطبان و منتقدان را جلب کرده است.
زندگینامه شخصی
تولد و خانواده
فریبرز عربنیا در تاریخ ۲۵ فروردین ۱۳۴۳ در شهر تهران چشم به جهان گشود. پدر او محمدحسن عربنیا و مادرش افتخار صداقتطلب نام دارند.
تحصیلات و علاقهمندیها
او پس از گرفتن دیپلم ریاضی و فیزیک در سال ۱۳۶۰، دوران سربازی خود را گذراند و در سال ۱۳۶۴ برای تحصیل در رشته مدیریت به دانشگاه خاورمیانه آنکارا در ترکیه رفت. اما به دلیل علاقه عمیقش به هنر، این رشته را نیمهتمام رها کرد و به ایران بازگشت.
در ادامه، در دانشگاه هنر تهران در رشته ارتباط تصویری (گرافیک) موفق به دریافت مدرک کارشناسی شد. او همچنین در دورههای تخصصی بازیگری در کانون تئاتر تجربی زیر نظر حمید سمندریان و دوره سینما در مجتمع آموزشی سینما شرکت کرد.
زندگی خانوادگی
ازدواجها و فرزند
عربنیا نخست در سال ۱۳۷۰ با بازیگر شناختهشده، آتنه فقیه نصیری ازدواج کرد. اما این ازدواج مدت زیادی دوام نیاورد و به جدایی انجامید.
در سال ۱۳۷۹، او برای دومین بار با عسل بدیعی، بازیگر فقید سینمای ایران ازدواج کرد. حاصل این ازدواج پسری به نام جانیار است که در سال ۱۳۸۱ به دنیا آمد. این زندگی مشترک نیز در سال ۱۳۸۳ به پایان رسید.
پس از درگذشت عسل بدیعی، عربنیا به همراه پسرش جانیار به ایالات متحده آمریکا مهاجرت کرد. او اعلام کرد تا پایان تحصیل فرزندش در آمریکا خواهد ماند و به تحصیلات فوق لیسانس گرافیک نیز در آنجا پرداخت.
آغاز فعالیت حرفهای
شروع در تئاتر و سینما
او فعالیت هنری خود را با کارگردانی و بازی در تئاتر آغاز کرد و سپس در سال ۱۳۶۹ با بازی در فیلم «آهوی وحشی» ساخته حمید خیرالدین برای اولین بار وارد سینمای حرفهای ایران شد.
فیلمهای شاخص سینمایی
فریبرز عربنیا با ایفای نقش در آثار کارگردانان بزرگی مانند بهرام بیضایی، مسعود کیمیایی، ابراهیم حاتمیکیا، بهروز افخمی و دیگران، جایگاه ویژهای در سینمای ایران پیدا کرد. برخی از فیلمهای مهم او عبارتاند از:
- «ضیافت» (۱۳۷۴) به کارگردانی مسعود کیمیایی – نقطه عطف کارنامهاش
- «سلطان» (۱۳۷۵) – نقش یک قهرمان شکستخورده
- «شوکران» (۱۳۷۷) به کارگردانی بهروز افخمی – موفقیت بزرگ در گیشه و نقد
- «جهانپهلوان تختی» (۱۳۷۶) – ایفای نقش در یک اثر بیوگرافیک
- «شیفته» (۱۳۷۹) – نامزد دریافت جایزه بهترین بازیگر
- «خاک و آتش» (۱۳۸۹) به کارگردانی مهدی صباغزاده
- «پرتقال خونی» (۱۳۸۹) و «شکلات داغ» (۱۳۸۸)
- «چ» (۱۳۹۲) به کارگردانی ابراهیم حاتمیکیا – نقش شهید مصطفی چمران
- «آخرین بار کی سحر را دیدی؟» (۱۳۹۴) به کارگردانی فرزاد مؤتمن
آثار تلویزیونی
سریالهای مهم:
- «مختارنامه» (۱۳۹۰) به کارگردانی داوود میرباقری – ماندگارترین نقش او در تلویزیون
- «رنگ شک» (۱۳۹۳) – اولین تجربه کارگردانی تلویزیونی
- «وکیل» (۱۳۷۹) به کارگردانی سیروس مقدم
- «مزد ترس» (۱۳۷۱) و «چشمه زندگی» (۱۳۷۱)
فیلمهای تلویزیونی:
- «عملیات مانگرو» (۱۳۸۷) به کارگردانی مهدی صباغزاده
کارگردانی
در سال ۱۳۹۲، فریبرز عربنیا سریال «رنگ شک» را در قالب یک مینیسریال هفت قسمتی کارگردانی کرد. این مجموعه پلیسی با استقبال گستردهای روبهرو شد و بعدها نسخه سینمایی آن نیز ساخته شد. این پروژه نخستین تجربه جدی او در مقام کارگردان بود.
جوایز و افتخارات
- نامزد بهترین بازیگر نقش اول مرد جشن سینمای ایران برای فیلمهای «جهانپهلوان تختی» (۱۳۷۷) و «شیفته» (۱۳۷۹)
- کاندید بهترین بازیگر مرد جشنواره فیلم مقاومت برای فیلم «خاک و آتش» (۱۳۹۱)
- بازیگر برتر سال ۱۳۷۶ و ۱۳۷۹ به انتخاب منتقدان سینمایی ایران برای فیلمهای «سلطان» و «شوکران»
- بازیگر برتر جشن حافظ در سال ۱۳۷۶ برای فیلم «سلطان»
جنجالها و موضعگیریها
حضور در برنامه «هفت»
فریبرز عربنیا در سال ۱۳۹۰ با حضور در برنامه تلویزیونی هفت، اظهاراتی جنجالی بیان کرد. در این برنامه اختلافات او با عوامل فیلم «چ» از جمله ابراهیم حاتمیکیا و علی میرقائمی مطرح شد. عربنیا در پاسخ به ادعاهای میرقائمی که گفته بود او در سکانس پایانی فیلم حاضر نشده، به شدت واکنش نشان داد و خواستار مناظره زنده شد.
فعالیتهای سیاسی و اجتماعی
در جریان خیزش ۱۴۰۱ مردم ایران، او با انتشار پستهایی در صفحه اینستاگرام خود به طور تلویحی رهبر جمهوری اسلامی را مورد نقد قرار داد.
او همچنین در ۳۰ بهمن ۱۴۰۱ رضا پهلوی را به مناظره دعوت کرد که این دعوت بیپاسخ ماند.
در مصاحبهای با صدای آمریکا در شهریور ۱۴۰۲، فریبرز عربنیا به صراحت از فضای بسته سیاسی ایران و فشار بر هنرمندان انتقاد کرد و گفت که تصمیم به مهاجرت تنها به دلیل فشار سیاسی نبود، بلکه نگرانی درباره آینده فرزندش در ایران نقش تعیینکنندهای داشت.
تمجید از فرح پهلوی
او در ویدئویی، فرح دیبا را در کنار امیرکبیر و مصدق از خدمتگزاران بزرگ تاریخ معاصر ایران دانست.
فریبرز عربنیا هنرمندی چندوجهی است؛ بازیگری با توانمندی کمنظیر، کارگردانی خلاق و صدایی منتقد در برابر نظامهای محدودکننده آزادی بیان. کارنامه پربار او در سینما و تلویزیون، همراه با موضعگیریهای اجتماعی و سیاسیاش، از او چهرهای تاثیرگذار و ماندگار در تاریخ معاصر هنر ایران ساخته است.
او نه تنها با نقشهایی چون مختار ثقفی در ذهن مردم ماندگار شد، بلکه با حضور فعال در عرصههای اجتماعی و فرهنگی، صدای هنرمندی مستقل و اندیشمند را به گوش جامعه رساند.
