موزه مقدم تهران؛ ترکیب هنر ایرانی و خاطرات قاجار
خانه موزه مقدم؛ گنجینهای از تاریخ، هنر و عشق به ایران
خانه موزه مقدم یکی از زیباترین و گرانبهاترین خانههای تاریخی تهران است؛ خانهای که در دل شلوغی خیابان امام خمینی هنوز آرامش و زیبایی دوران قاجار را در خود حفظ کرده است. این خانه تاریخی نهتنها از نظر معماری و تزئینات، بلکه از نظر ارزش فرهنگی و هنری نیز از گنجینههای بیبدیل ایران به شمار میرود.
تاریخچه و سرگذشت خاندان مقدم
خانه موزه مقدم در اواخر دوره قاجار ساخته شد و در ابتدا محل سکونت محمدتقیخان احتسابالملک، از رجال بلندپایه دربار قاجار و رئیس اداره احتسابیه (شهرداری تهران) بود. پس از او، این خانه به فرزندش دکتر محسن مقدم رسید؛ استاد برجسته باستانشناسی و از بنیانگذاران دانشکده هنرهای زیبا دانشگاه تهران.
دکتر مقدم به همراه همسرش سلما کویومجیان – بانویی اهل بلغارستان و رئیس کتابخانه موزه ملی ایران – در این خانه سکونت داشتند. آن دو با عشقی بیپایان به ایران، سالها از عمر خود را صرف گردآوری و حفظ آثار تاریخی و هنری کشور کردند. محسن مقدم با الهام از فرهنگ ایران باستان، کاشیها، سفالینهها، شیشهها، تابلوها و اشیای ارزشمند را در گوشهگوشه این خانه جای داد تا روح تاریخ در معماری زنده بماند.
در سال ۱۳۵۱ هجری شمسی، دکتر مقدم خانه پدری خود را به دانشگاه تهران اهدا کرد تا به عنوان موزهای برای نسلهای آینده باقی بماند. پس از درگذشت او در سال ۱۳۶۶ و همسرش در سال ۱۳۶۹، تولیت موزه مقدم رسماً به دانشگاه تهران واگذار شد.
معماری خانه
معماری خانه مقدم، ترکیبی از اصالت ایرانی و نوآوری هنرمندانه است. این عمارت با مساحتی حدود ۲۱۱۷ مترمربع شامل سه حیاط بیرونی، اندرونی و سرایداری است که با الهام از اصول باغ ایرانی طراحی شدهاند.
حیاط بیرونی و ساختمان تابستانی
در ضلع جنوبی حیاط بیرونی، ساختمان تابستانی با دو اتاق اصلی قرار دارد:
- اتاق پیشخوان که امروزه به معرفی زندگی و آثار دکتر مقدم اختصاص دارد.
- اتاق پذیرایی (سالن گاهنگاری) که نمایشگر سیر تاریخی تمدن ایران از دوران پیشتاریخ تا قاجار است.
حوضخانه و کارگاه
در زیرزمین عمارت، حوضخانهای تاریخی قرار دارد که دیوارهای آن با کاشیها و سفالینههای قرون مختلف تزیین شدهاند. در بخش شمالی، کارگاه (کتابخانه) دکتر مقدم واقع شده که امروزه محل نگهداری کتابهای باستانشناسی و هنری است.
ساختمان اربابی (برج) و ایوان قاجار
در قسمت غربی خانه مقدم، دکتر محسن مقدم ساختمان اربابی یا برج را با الهام از قلعههای قرون وسطی اروپا طراحی و اجرا کرد. او در نمای این بنا از کاشیهای نفیس دوره قاجار استفاده کرد و جلوهای باشکوه به خانه بخشید. در کنار برج، ایوان قاجار با ستونها و طاقهای ظریف و حوض مرمری منسوب به فتحعلیشاه قاجار قرار دارد که زیبایی حیاط را دوچندان میکند. دکتر مقدم این بخش از خانه را با الهام از باغ الحمرا در اسپانیا ساخت و آن را به یکی از شاهکارهای معماری و طراحی موزه مقدم تبدیل کرد.
دیوار تجدد و حوض ژاپنی
دیوار تجدد که توسط هوشنگ سیحون طراحی شده، حیاط اندرونی و بیرونی را از هم جدا میکند. در کنار آن، حوض ژاپنی با الهام از باغهای شرق آسیا، جلوهای متفاوت به فضای خانه بخشیده است.
اندرونی و اتاق قاجار
در بخش اندرونی، ایوانی دوطبقه با گچبریهای کرنتی و کاشیکاریهای صفوی و قاجاری دیده میشود. درون خانه، اتاق قاجار با طاقچهها و شومینههایی از کاخهای تاریخی مانند قصر فیروزه تزئین شده است.
آثار و گنجینههای موزه
در موزه مقدم، مجموعهای بینظیر از آثار تاریخی ایران نگهداری میشود که شامل:
- کاشیها و سفالینههای دورههای مختلف تاریخی
- مجموعه پارچهها، چپق و قلیان، وافور
- نقاشیها و تابلوهای هنری
- سکهها، مهرها و اسناد قدیمی
- ظروف شیشهای و فلزی
- آثار تزئینی چوبی و وسایل سنتی
تمامی این آثار با ذوق و دقت استاد مقدم چیده شدهاند تا بازدیدکنندگان در میان تاریخ و هنر ایران قدم بزنند.
نشانی و ساعت بازدید
آدرس: تهران، خیابان امام خمینی (سپه)، بعد از خیابان شیخ هادی، جنب بانک ملت، پلاک ۲۵۱
ساعات بازدید: همهروزه بهجز دوشنبهها و تعطیلات رسمی، از ساعت ۹ صبح تا ۱۷ عصر
چرا باید از موزه مقدم دیدن کنید؟
اگر به تاریخ، فرهنگ و معماری ایرانی علاقه دارید، خانه موزه مقدم مقصدی استثنایی برای شماست. این خانه نهتنها روایتگر زندگی یک استاد عاشق ایران است، بلکه نمونهای زنده از ترکیب هنر، معماری و میراث فرهنگی به شمار میرود.
قدمی در این خانه کافیست تا صدای تاریخ را از دل کاشیها، فوارهها و گلهای شمعدانی بشنوید و در دل پایتخت، آرامشی از جنس گذشته را احساس کنید.
