گنجینه پاسارگاد؛ حقایق کمتر گفتهشده درباره مقبره کوروش بزرگ
حقایق مهم و شگفتانگیز درباره آرامگاه کوروش کبیر؛ میراث ماندگار هخامنشی
آرامگاه کوروش کبیر، یکی از ارزشمندترین آثار تاریخی ایران و یادگاری ماندگار از شکوه شاهنشاهی هخامنشی است. این بنای باستانی با معماری استثنایی و استحکام خیرهکنندهاش، پس از ۲۵ قرن همچنان سربلند و پابرجا مانده و هر ساله گردشگران بسیاری را به خود جذب میکند. اگر به تاریخ ایران، تمدنهای باستانی و رازهای معماری هخامنشی علاقهمند هستید، در ادامه مطلب در سایت سلبریتیها با ما همراه باشید.
آرامگاه کوروش کجاست؟
مقبره کوروش بزرگ، بنیانگذار و نخستین پادشاه شاهنشاهی هخامنشی، در استان فارس و در نزدیکی مجموعهٔ تاریخی پاسارگاد قرار دارد.
این آرامگاه در حدود یک کیلومتری جنوبغربی کاخهای پاسارگاد واقع شده و به دلیل قرارگیری در دشت وسیع مرغاب، از فاصله دور نیز قابل مشاهده است.
این بنا با وجود سادگی چشمگیر، معماری منحصربهفردی دارد که آن را به یکی از سالمترین و شاخصترین سازههای پاسارگاد تبدیل کرده است. طراحی دقیق و متوازن این مقبره نشاندهنده مهارت مهندسان و معماران دوران هخامنشی است؛ مهارتی که سبب شده این آرامگاه بیش از ۲۵۰۰ سال در برابر عوامل طبیعی و گذر زمان مقاومت کند.
کوروش بزرگ از سال ۵۵۹ تا ۵۲۹ پیش از میلاد بر بخشهای وسیعی از آسیا حکومت میکرد و نقش مهمی در شکلگیری تمدن و فرهنگ جهانی داشت. آرامگاه او به عنوان یادمانی از این پادشاه خردمند، در سال ۲۰۰۴ میلادی با شماره ۱۱۰۶ در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شد و به یکی از مهمترین جاذبههای تاریخی ایران تبدیل گردید.
مقبره کوروش در کدام شهر قرار دارد؟
مقبره کوروش بزرگ در شهر پاسارگاد واقع شده است؛ نه در شیراز. با این حال، چون بسیاری از گردشگران مسیر بازدید از این اثر تاریخی را از شیراز آغاز میکنند، معمولاً موقعیت آرامگاه را نسبت به شیراز میپرسند.
آرامگاه کوروش کبیر در استان فارس و شهرستان پاسارگاد قرار دارد و فاصله آن تا شهر شیراز حدود ۱۳۰ تا ۱۴۰ کیلومتر است. معمولاً برای رسیدن به این مکان تاریخی با خودرو، بین ۱.۵ تا ۲ ساعت زمان لازم است.
آیا مقبره کوروش واقعی است؟
بله، آرامگاه کوروش کاملاً واقعی است و قدمت آن به دوران هخامنشی بازمیگردد. این مکان در زمان خود یکی از نقاط مقدس و مهم امپراتوری هخامنشی بوده و به احترام بنیانگذار این شاهنشاهی ساخته شده است.
نامهای قدیمی آرامگاه کوروش بزرگ
در پاسخ به این سؤال که «آرامگاه کوروش در گذشته چه نام داشته است؟» باید گفت که این بنا طی قرنها با نامهای متفاوتی شناخته میشد. از جمله:
- مسجد مادر سلیمان
- مشهد مادر سلیمان
- مشهد امّ نبی
امروزه این اثر ارزشمند تاریخی را با نام اصلی خود یعنی آرامگاه کوروش بزرگ میشناسیم که یکی از مهمترین نمادهای تاریخ و هویت ایرانی به شمار میآید.
مقبره کوروش بزرگ؛ سالمترین و شاخصترین بنای پاسارگاد
مقبره کوروش بزرگ یکی از برجستهترین و سالمترین بناهای پاسارگاد است که با معماری متوازن، ساده و در عین حال باشکوه خود، جلوهای ماندگار از تلفیق زیبایی، استحکام و مهندسی دقیق را به نمایش میگذارد.
این سازه با گذشت بیش از دو هزار سال همچنان ساختار اصلی خود را حفظ کرده و نمونهای کمنظیر از معماری اصیل ایرانی در دوره هخامنشی به شمار میرود. طراحی این آرامگاه نشان میدهد که در ایران باستان، اصول مهندسی، تناسب و هماهنگی با محیط از جایگاه بسیار مهمی برخوردار بوده است.
مشخصات معماری آرامگاه کوروش
با ورود به محوطه تاریخی پاسارگاد، چشم هر بازدیدکننده ابتدا به مقبره کوروش کبیر میافتد. معماران این آرامگاه از سنگهای سفید آهکی عظیم استفاده کردند و بدون بهکارگیری ملات، با تکنیک خشکهچین و بستهای آهنی دمچلچلهای آن را مستحکم ساختند. این روش مهندسی پیشرفته، نشاندهنده توانایی مهندسان هخامنشی در طراحی و ساخت بناهای پایدار است.
معماران پایه آرامگاه را به شکل شش طبقه پلکانی هرموار طراحی کردند. هر طبقه اندازهای دقیق دارد:
طبقه اول: ۱.۶۵ متر
طبقات دوم و سوم: ۱.۰۵ متر
سه طبقه بالایی: هرکدام ۵۷.۵ سانتیمتر
سنگها را از معدنهای شمالشرقی سیوند استخراج کردند و برخی از آنها وزنی دهها تن دارد. نحوه انتخاب، برش و انتقال این سنگها باعث شد آرامگاه بیش از دو هزار سال بدون تغییر و مقاوم باقی بماند.
ویژگیهای داخلی مقبره کوروش
فضای درونی آرامگاه کوروش ساده است اما دقت و نظم مهندسی بینظیری دارد. معماران ارتفاع کلی مقبره را از سطح زمین حدود ۱۱.۱۰ متر طراحی کردند. اتاق تدفین را با ابعاد تقریبی ۲.۳ در ۳.۲ متر و ارتفاع ۳.۵۲۷ متر ساختند. ضخامت دیوارها حدود ۱.۵۰ متر است و همین ویژگی باعث میشود فضای داخلی کوچکتر از ظاهر بیرونی به نظر برسد.
باستانشناس مشهور اریک هرتسفلد گزارش کرده که معماران برای ورودی اتاق، دو در سنگی بزرگ طراحی کردند که روی هم قرار میگرفتند و ارتفاع هر در حدود ۱۳۰ سانتیمتر بود. بنابراین، مردم برای ورود به اتاق باید خم میشدند.
کف و سقف داخلی نیز از دو قطعه سنگ یکپارچه و ضخیم ساخته شدهاند. سقف شیبدار بیرونی آرامگاه حدود ۴.۷۵ متر طول و ۸۵ سانتیمتر ارتفاع دارد. این نوع طراحی احتمال وجود یک فضای یا اتاق میانی بین دو سقف را تقویت میکند.
در بخش داخلی، کندهکاریهایی شبیه به جای تابوت دیده میشود. این حفرهها هم به سبکتر شدن سنگها کمک میکرده و هم احتمالاً محل قرارگیری جسد کوروش کبیر و شاید کاساندان، همسر او، بوده است.
کتیبهها و نقشهای محدود در مقبره کوروش بزرگ
مقبره کوروش بزرگ برخلاف بسیاری از بناهای هخامنشی، تقریباً بدون تزیینات و کتیبه ساخته شده است. تنها نقش قابل مشاهده در این آرامگاه گل دوازدهگلبرگی هخامنشی است که معماران در قسمت سهگوش زیر شیروانی بالای ورودی قرار دادهاند؛ این نماد کاربرد فراوانی در معماری هخامنشی دارد.
درون آرامگاه هیچ کتیبه رسمی وجود ندارد. با این حال، «آریان» مورخ یونانی نوشته است که در گذشته کتیبهای به خط ایرانی قرار داشته و در آن چنین آمده است:
«ای مرد! من کوروش هستم، پسر کمبوجیه، بنیانگذار شاهنشاهی پارسیان و فرمانروای آسیا؛ بر من رشک مبر.»
استرابو به نقل از آریستوبولوس توصیف میکند که فضای داخلی مقبره شامل تخت زرین، تابوت طلا، میز و ساغرهای مختلف بوده است. مردم احتمالاً این اشیا را در دورههای بعدی بردهاند.
پس از دوران هخامنشی، به ویژه در زمان اتابکان فارس، مردم از این مقبره به عنوان مسجد استفاده کردند. معماران و ساکنان آن دوره طرحهای محرابگونه و کتیبههایی روی سنگهای اطراف ایجاد کردند. همین باور مذهبی باعث شد مردم مقبره را با نام قبر مادر سلیمان بشناسند و آرامگاه در دورههای حساس تاریخی حفظ شود.
امروزه تنها یک کتیبه کامل در پاسارگاد باقی مانده است. مردم آن را در دیوار کاخها نصب کردهاند و با سه خط فارسی باستان، عیلامی و اکدی نوشته شده است. متن کتیبه چنین است:
«اَدَم کوروشَـ(ـه)، خشایَثی یَـه، هخامنیشی یَـه – من کوروش، شاه هخامنشی.»
نسخه دیگری از این نوشته بر بالای سنگنگاره مرد بالدار وجود داشت که بین سالهای ۱۲۴۰ تا ۱۲۵۳ خورشیدی ناپدید شد. این موضوع اهمیت تاریخی و فرهنگی آرامگاه کوروش را دوچندان کرده و توجه جهانیان را به آثار مرتبط با کوروش، از جمله کتیبه مشهور کوروش در سازمان ملل، جلب کرده است.
کانال تلگرام
اینستاگرام ما
